شته سبز هلو (Green Peach Aphid) با نام علمی Myzus persicae یکی از آفات مهم و گسترده در کشاورزی است که به طیف وسیعی از گیاهان از جمله هلو، سیب، گوجه فرنگی، سیب زمینی و بسیاری از محصولات زراعی و باغی حمله می کند. این شته به دلیل توانایی بالای تولید مثل و انتقال ویروس های گیاهی، خسارت قابل توجهی به محصولات وارد می کند. در ادامه به جنبه های مختلف این آفت از جمله زمستان گذرانی، تعداد نسل در سال، روش های کنترل و مبارزه و خسارت آن پرداخته می شود.
۱. زمستان گذرانی
شته سبز هلو معمولاً به صورت تخم روی درختان میزبان اصلی مانند هلو و شلیل زمستان گذرانی می کند. تخم ها در زمستان روی شاخه ها و جوانه های درختان قرار می گیرند و در بهار با گرم شدن هوا تفریخ می شوند. در مناطق گرمسیری یا گلخانه ها، این شته ممکن است به صورت ماده های بالغ یا پوره ها نیز زمستان را سپری کند.
۲. تعداد نسل در سال
شته سبز هلو توانایی تولید مثل سریع و تولید نسل های متعدد در سال را دارد. در شرایط مطلوب (دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی مناسب)، این شته می تواند هر ۷ تا ۱۰ روز یک نسل جدید تولید کند. به طور متوسط، این آفت در سال بین **۱۰ تا ۲۰ نسل** تولید می کند. تولید مثل در این شته معمولاً به صورت بکرزایی (parthenogenesis) انجام می شود، به این معنی که ماده ها بدون نیاز به جفت گیری قادر به تولید پوره هستند.
۳. خسارت
شته سبز هلو به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم به گیاهان خسارت وارد می کند:
خسارت مستقیم:
- مکیدن شیره گیاهی از برگ ها، جوانه ها و ساقه ها که باعث ضعف گیاه، کاهش رشد و زردی برگ ها می شود.
- ترشح عسلک که باعث رشد قارچ های دوده ای (Sooty Mold) روی سطح برگ ها می شود و فتوسنتز را مختل می کند.
- ایجاد بدشکلی در برگ ها و جوانه ها به دلیل تغذیه شته ها.
خسارت غیرمستقیم:
- انتقال ویروس های گیاهی مانند ویروس موزاییک خیار (CMV) و ویروس پیچیدگی برگ هلو (PLRV) که خسارت اقتصادی قابل توجهی به همراه دارند.
۴. کنترل و مبارزه
برای کنترل شته سبز هلو، روش های مختلفی شامل کنترل زراعی، مکانیکی، بیولوژیکی و شیمیایی به کار گرفته می شود:
الف) کنترل زراعی:
- کشت ارقام مقاوم به شته.
- رعایت تناوب زراعی و جلوگیری از کشت گیاهان میزبان در مجاورت هم.
- حذف علف های هرز که می توانند میزبان واسط برای شته باشند.
ب) کنترل مکانیکی:
- هرس شاخه های آلوده و جمع آوری بقایای گیاهی.
- استفاده از تله های زرد رنگ برای جلب و شکار شته ها.
ج) کنترل بیولوژیکی:
- استفاده از دشمنان طبیعی شته مانند کفشدوزک ها (Ladybugs)، زنبورهای پارازیتوئید (Aphidius spp.) و مگس های Syrphidae.
- ایجاد شرایط مناسب برای جذب و تکثیر دشمنان طبیعی در محیط کشت.
د) کنترل شیمیایی:
- استفاده از حشره کش های انتخابی مانند ایمیداکلوپرید، استامیپرید و پیرتروئیدها در صورت نیاز.
- رعایت دوره کارنس (زمان انتظار بین سمپاشی و برداشت محصول) و استفاده بهینه از سموم برای جلوگیری از مقاومت شته ها
با توجه به اهمیت این آفت در کشاورزی، مدیریت تلفیقی (IPM) بهترین راهکار برای کاهش خسارت و کنترل پایدار آن است.
۵. منابع
- کتاب “حشره شناسی کشاورزی” تألیف دکتر محمد حسن راشد محصل و دکتر محمود شجاعی.
- مقاله “بررسی بیولوژی و کنترل شته سبز هلو” در مجله تحقیقات آفات گیاهی.
- سایت سازمان حفظ نباتات ایران .
گردآوری: فاطمه حقی گلباغی
بدون نظر